Een groeiend aantal werkenden beschikt niet over een vast arbeidscontract en daardoor wordt de arbeidsrelatie tussen werkgever en werknemer steeds individueler van aard. HR is onvoldoende op deze ontwikkeling berekend en dreigt op een zijspoor te belanden. Dat blijkt uit het Jaarboek Personeelsmanagement 2012, dat onlangs is verschenen. Het Jaarboek is tot stand gekomen met medewerking van verschillende experts op het gebied van HR-management.
Door flexibilisering en individualisering minder formele relatie tussen werkgever en werknemer
De flexibilisering van arbeid neemt in hoog tempo toe. Een groeiend aantal Nederlanders werkt via payrollconstructies, via een uitzendbureau of als zelfstandige zonder personeel (zzp’er) voor organisaties die niet langer in staat of bereid zijn arbeidscontracten voor onbepaalde tijd af te sluiten. In het Jaarboek wordt geconstateerd dat steeds meer bedrijven zichzelf uitrusten met een ‘flexibele schil’ van tijdelijk personeel die ze in tijden van economische tegenspoed snel kunnen afstoten. Bovendien vervangt een toenemend aantal organisaties zijn vaste personeel door zzp’ers op freelance-basis. Flexibilisering en individualisering lijken de bepalende trends te worden voor de komende decennia. Hierdoor zal de relatie tussen werkgever en werknemer minder formeel worden, steeds vloeibaarder.
Meer maatwerk
Daarbij groeit de schaarste aan goed gekwalificeerd personeel. Dat stelt organisaties voor een dilemma: ze willen de beste mensen hebben, maar ook hun personeelbestand zo flexibel mogelijk inrichten. Meer maatwerk met minder standaardcontractvoorwaarden. Werknemers in loondienst worden mondiger – met name de jongere generaties – en zijn beter in staat om binnen de organisatie hun positie te bevechten en hun voorwaarden te stellen. Welke rol rest er dan nog voor de HR-afdeling?
Minder invloed
Volgens dr. Petra Biemans, lector HRM en hoofdredacteur van het Jaarboek Personeelsmanagement, zijn organisaties steeds minder in staat de ontwikkelingen op de arbeidsmarkt te beïnvloeden. “Het overkomt ze. Ook het management stuurt vaak niet gericht op een bepaalde samenstelling van het personeelsbestand. Organisaties zouden daar wat meer in kunnen sturen, maar het is de vraag of HR daartoe in staat is. Iedereen merkt dat de samenstelling van het personeelsbestand verandert, maar de visie en actieve rol van HR ontbreekt. Moeten we er niet voor waken dat we afscheid nemen van het HR-vak?”
Wil HR ook de komende decennia een rol van betekenis spelen binnen arbeidsorganisaties, dan zal het vakgebied moeten streven naar een strategische positie binnen het (top)management en zal het de lijn zo goed mogelijk moeten ondersteunen, zo blijkt uit het Jaarboek. Daarbij hoort een duidelijke visie op de vele verschillende arbeidsrelaties die de organisatie van morgen zullen kenmerken.
De onderzoekers van het Jaarboek Personeelsmanagement zijn afkomstig uit tien verschillende bureaus met elk een eigen HR-specialisme: Bright & Company|HR Strategy, Human Capital Group, PreventNed b.v., SHL, Ebbinge & Company, Twynstra Gudde, Right Management, Research voor Beleid, NorthgateArinso en Universiteit Twente. Al deze bureaus belichten het centrale thema vanuit hun eigen specifieke deskundigheid. Hoofdredacteur Petra Biemans is lector HRM en persoonlijk ondernemerschap bij Hogeschool INHolland.