Wat maakt ons sterk? Teamwerk (Wonderteam, Nickelodeon) en the quote “There’s no I in team” maken het al duidelijk. Alleen door samen te werken krijg je dingen (goed) gedaan. Maar maakt het hierbij uit of een team alleen uit mannen of vrouwen bestaat? Of is een gemend team toch het beste? Hoewel mannen een grotere competitiedrang hebben, hoeft dit niet te betekenen dat vrouwen relatief slecht presteren onder competitie. Vooral de samenstelling van een team in relatie tot de manager is belangrijk. Dat blijkt uit onderzoek van de Erasmus Universiteit Rotterdam.
Volgens Josse Delfgaauw, onderzoeker en universitair docent aan de Erasmus School of Economics, was uit eerder laboratoriumonderzoek al gebleken dat als je mensen de keuze geeft voor een competitief element in hun werk, mannen daar happiger op zijn dan vrouwen. ‘En het effect geldt ook in teams: soms is één man in een team al genoeg om het hele team positiever te laten staan tegenover competitieve elementen. Overigens hangt dit wel af van het type taak.’ Delfgaauw wilde in zijn eigen onderzoek kijken of dit in het echte leven (dus niet in een laboratorium) ook zo werkt: ‘Stel dat we mensen met competitieve elementen prikkelen, gaan ze dan meer presteren? En hangt dat ook af van de geslachtelijke samenstelling van het team?’
Onderzoek
Delfgaauw en zijn collega’s voerden in 2008 bij een grote winkelketen een proef uit. Bij een willekeurig deel van de winkels werd een onderlinge competitie geïntroduceerd. De deelnemende winkels werden ingedeeld in poules van vijf. De winkels streden om het behalen van de hoogste omzetgroei in een periode van zes weken. Wekelijks ontvingen de winkels een grote poster met daarop de tussenstand in de competitie. In sommige poules streed men om de eer, in andere poules verdienden de winkelmanager en -medewerkers van de winnende winkel 75 euro.
Resultaten
Uit het onderzoek bleek dat de competitie effect had. ‘De winkels die meededen haalden 5 procentpunt extra groei ten opzichte van de winkels die niet meededen. Daarbij maakte het niet uit of er gestreden werd voor de eer of voor een geldbedrag. Ook het geslacht van de manager maakte niet zoveel uit: winkels met een vrouwelijke manager reageerden even sterk op de prikkel als winkels met een mannelijke manager. Hetzelfde geldt voor het percentage vrouwelijke medewerkers: winkels reageren niet meer of minder op competitie als er meer vrouwen in de winkel werkzaam zijn.’
Toch was er een ander sterk effect waar te nemen, namelijk de samenstelling van het team. Winkels met een mannelijke manager en een paar mannelijke medewerkers reageren zeer sterk op de competitie. Dat effect kan oplopen tot 15 procentpunt. Naarmate er meer vrouwelijke medewerkers zijn in winkels met een man als manager is het effect van de competitie op omzetgroei lager. In winkels met een vrouwelijke manager is het precies andersom. Als er veel mannelijke medewerkers zijn, heeft de competitie geen aantoonbaar effect. Als een vrouwelijke manager meer dan tachtig procent vrouwelijke medewerkers heeft, is er ook een goed effect op competitieve prikkels.
Verklaring
Hoe kan het dat een mannelijke manager maar een of twee andere mannen in zijn team nodig heeft om de rest van de vrouwen mee te krijgen, en vrouwelijke managers maar liefst tachtig procent van hun vrouwelijke medewerkers? ‘Dat is lastig te zeggen, maar een plausibele verklaring is dat het ligt in de communicatie. Het was de taak van de manager om dit project te communiceren met de medewerkers. En we weten dat mannen makkelijker communiceren met mannen, en vrouwen makkelijker met vrouwen. Voor mannen was het relatief makkelijk om een paar andere mannen mee te krijgen, terwijl het voor vrouwen blijkbaar moeilijker was om de juiste snaar bij andere vrouwen te raken als er niet voldoende van hen waren.’
P&O
Wat kunnen P&O’ers hiermee? ‘In de eerste plaats is het zo dat er niet zoiets is als een universeel juiste manier om te belonen. Dat lijkt een open deur, maar wat voor de ene organisatie goed werkt, kan zich in de andere organisatie tegen je keren. Ons onderzoek suggereert in elk geval dat in bepaalde gevallen een competitief element goed kan werken. Bovendien kan het in een competitieve omgeving verstandig zijn om te kijken naar de samenstelling van het team in relatie tot de manager. Voor managers kan het makkelijker zijn om mensen van hun eigen geslacht te motiveren.’